اگر درآمد هر استان را به خودش بدهیم، مشکل حل می شود؟

نابرابری منطقه ای، از چالش های کشورهای در حال توسعه است. اگر دولت ها در حیات بلند مدت خود، مسائلی مثل فقر، بیکاری، رشد نازل اقتصادی، مشارکت پایین مردم، راکد ماندن بسیاری از ظرفیت ها، اتلاف منابع و … را حل نکنند، باید دلیل آن را در تمرکز سازمانی جست و جو کرد. به عبارت دیگر، تمرکزگرایی نامناسب، دیوان سالاری گسترده، غیراثر بخش و ناکارآمد، منجر به صدور دستورهای اداری و تحکمی از بالا به پایین شده که نتیجه ای در از بین رفتن نابرابری ندارد و در خلق استعدادها و فرصت ها ناتوان است.
بنابراین تمرکز زدایی یکی از مهم ترین گام ها در کاهش نابرابری منطقه ای است و تمرکززدایی مالی هم ذیل این مفهوم، مطرح می شود. تمرکززدایی مالی به معنای استقلال استان ها در درآمدهای استانی است. به این ترتیب که دولت های استانی بتوانند هزینه های خود را از محل درآمدهای استانی تامین کنند. ایده تمرکز زدایی مالی در واقع به معنای انتقال قدرت تصمیم گیری نسبت به ترکیب مخارج و درآمدها از دولت مرکزی به نهادهای محلی است.
یک بررسی در ایران نشان می دهد تمرکززدایی مالی رابطه علی مثبت با میزان تخت های فعال بیمارستانی و سهم هزینه های بهداشت عمومی از تولید ناخالص داخلی کشور دارد. یک تحقیق دیگر می گوید  تمرکززدایی درآمدی در درازمدت، باعث کاهش فقر می شود اما تمرکززدایی مخارج، به افزایش فقر در ایران می انجامد.
پژوهشگران ایرانی در یک بررسی وضعیت ۳۰ استان کشور را از سال ۸۵ تا ۹۵ بررسی کردند. یافته های آنان نشان می دهد استان تهران در بالاترین سطح توسعه و استان سیستان و بلوچستان در پایین ترین سطح توسعه قرار دارند که نشان دهنده بیشترین میزان نابرابری منطقه ای در کشور است. بیشترین اختلاف این دو استان مربوط به ابعاد علم و نوآوری و سرمایه انسانی است که از عوامل اصلی تعیین کننده نابرابری منطقه ای است. آن ها به این نتیجه رسیده اند که تمرکززدایی تعادل عمومی بر شاخص توسعه منطقه ای، منفی و معنادار است و بدین معنا که اگر استان ها براساس درآمد خود هزینه کنند، توسعه استانی آن ها اندکی کاهش پیدا می کند. دلل این مسئله نقش کمتری استان ها در تعیین ضرائب و پایه اهی مالیاتی است و استان های کمتر توسعه یافته، توانایی در کسب درآمد کافی برای پوشش دادن اعتبارات استانی خود ندارند و ظرفیت پایین درآمدی در استان های کمتر توسعه یافته نظیر استان سیستان و بلوچستان، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خراسان شمالی و جنوبی، کردستان، کرمانشاه، کهلکیلویه و بویراحمد، گلستان و لرستان، میزان شاخص درآمدی در این استان ها را در سطح بسیار پایینی قرار داده است. این پژوهشگران توصیه کردند بخش های عمومی متمرکزتر برای توزیع مجدد منابع از مناطق غنی تر به منافع فقیرتر تلاش کنند.
برای مطالعه بیشتر مقاله «تمرکززدایی مالی تعادل عمومی و توسعه منطقه ای در ایران(مطالعه موردی:استان های ایران) را بخوانید.