افت ۳۰ درصدی ارزش صادرات در سال ۹۹

 رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و اتریش در لایو اینستاگرام که جمع زیادی از فعالان اقتصادی و صاحبان کسب‌و‌کار به تماشای آن نشستند، وضعیت صادرات ایران طی امسال را تحلیل کرد.

به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، پدارم سلطانی در این لایو اینستاگرام اثرات شیوع کرونا بر صادرات ایران در سال ۹۹، کاهش سطح روابط اقتصادی شرکای اصلی تجاری ایران، تصویر بدون‌ روتوش نرخ ارز در این سال و تغییر سبد صادراتی ایران پس از کرونا را مورد ارزیابی قرار داد. وی همچنین پیشنهادهایی را برای ادامه کسب‌و‌کار صادرکنندگان طی سال ۹۹ مطرح کرد.

در زیر، نکات مهمی که عضو سابق هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در پخش زنده یک ساعته در اینستاگرام به آن اشاره کرد، آمده است.

عقب‌گرد ۱۵ ساله تجارت جهانی

*پیش‌بینی‌های اولیه سازمان تجارت جهانی حاکی از کاهش ۱۳ تا ۳۲ درصدی حجم تجارت جهانی در سال ۲۰۲۰ است.

*حجم تجارت جهانی در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با میزان آن طی بحران پیش‌آمده در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۹ میلادی به مراتب کمتر خواهد بود و تجارت جهانی عقب‌گرد ۱۵ ساله را تجربه خواهد کرد.

*برآوردهای اقتصاددانان سازمان تجارت جهانی نشان می‌دهد که بخشی از افت تجارت جهانی در سال ۲۰۲۰ طی سال آینده میلادی به میزان ۲۱ تا ۲۴ درصد بازخواهد گشت.

افت ۱۲ میلیارد دلاری صادرات ایران در ۹۹

*ارزش صادرات غیرنفتی ایران طی سال گذشته معادل ۴۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بود که در مقایسه با سال پیش از آن، افت ۷ درصدی از نظر ارزش و افزایش ۱۴ درصدی از لحاظ وزنی داشته است.

*طی سال گذشته تراز تجارت خارجی ایران معادل ۲.۳ میلیارد دلار منفی بود.

*متوسط ارزش واحد کالای صادراتی ایران در سال گذشته برای هر تن معادل ۳۰۰ دلار بود در حالی که متوسط ارزش واردات به ۱۴۰۰ دلار رسید.

*این آمار نشان می‌دهد که ترکیب صادراتی ایران همچنان کالاهای با ارزش افزوده پایین و مواد خام است. به این ترتیب، سال گذشته نزدیک به نیمی از صادرات ایران را محصولات پتروشیمی، میعانات گازی و فرآورده‌های این بخش تشکیل داد.

*کاهش صادرات ایران در سال ۹۹ از متوسط کاهش صادرات جهانی بیشتر خواهد بود و گمانه‌زنی‌های اولیه حکایت از افت ۳۰ درصدی ارزش صادرات ایران طی امسال دارد. به این ترتیب، پیش‌بینی‌ می‌شود در سال ۹۹ حجم صادرات ایران به میزان ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار در مقایسه با سال قبل کاهش یابد.

چرا صادرات ۹۹ سقوط می‌کند؟

*برای سال ۹۹ برآورد می‌شود که صادرات محصولات پتروشیمی حدود ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار و میزان کل صادرات میعانات و فرآورده‌های گازی ۱ تا ۲ میلیارد دلار باشد.

*برآورد می‌شود که دیگر کالاهای صادراتی ایران شامل فولاد و محصولات معدنی، کاشی و سرامیک، خشکبار به ویژه پسته نیز طی امسال با کاهش ارزشی ۲۰ تا ۳۰ درصد مواجه شود.

*بنابراین، با فرض حفظ حجم وزنی صادرات سال ۹۹ در مقایسه با سال گذشته، از نظر ارزشی کاهش ۳۰ درصدی صادرات رخ خواهد داد.

*به این ترتیب، سناریو دولت در رابطه با افزایش صادرات غیرنفتی کشور برای امسال به میزان ۵۰ میلیارد دلار، منتفی است و به هیج‌وجه واقع‌بینانه نیست.

خیمه سنگین کرونا بر اقتصاد ۹۹

*تراز منفی تجاری ایران که در سال گذشته به ۳/۲ میلیارد دلار رسید، این پیام را به همراه دارد که امسال واردات به مراتب سخت‌تر و گران‌تر خواهد بود.

*بنابراین، قیمت تمام شده کالاهای تولیدی بالاتر خواهد بود.

*برآوردها نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در سال ۹۹ همچنان با تورم بالا دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و پیش‌بینی‌ها از نرخ تورم ۳۰ تا ۳۵ درصد حکایت می‌کند.

*پس افزایش هزینه تمام شده کالاهای تولیدی در داخل محتمل است.

*در چنین شرایطی صادرات سال ۹۹ با سود کمتری به دست خواهد آمد.

تولید گرفتار در مناقشات دولت دوازدهم و مجلس یازدهم

*سال ۹۹ به واسطه سال پایانی دولت و ورود به کار مجلس جدید و البته شکاف رویکردها میان این دو نهاد، سال پرچالشی است.

*منازعات احتمالی میان دولت و مجلس، به نااطمینانی بیشتر در درون محیط کسب‌و‌کار دامن می‌زند و اثرات منفی آن بر تولید و صادرات نشان داده خواهد شد.

*از سوی دیگر، از سال ۹۷ تاکنون، نرخ تشکیل سرمایه ثابت در کشور منفی بوده و از طرفی نیز، میزان سرمایه‌گذاری‌های جدید حتی به نرخ جبران استهلاک سرمایه‌های قبلی نیست.

*پیش‌بینی می‌شود امسال سال خوبی برای سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران نباشد. بنابراین، ظرفیت‌های تولیدی جدیدی در سال ۹۹ ایجاد نخواهد شد.

نفت، FATF و شرکای تجاری نامطمئن

*ورود ایران به فهرست سیاه FATF چالش جدی محیط کسب‌و‌کار کشور در سال ۹۹ است.

*پیش‌بینی می‌شود با خروج جهان از موج اول بحران کرونا، نظام بانکی بین‌الملل حساسیت بیشتری روی تراکنش‌های مالی ایران نشان دهد و به ویژه تبادلات مالی ایران با کشورهای دور دست سخت‌تر می‌شود.

*کاهش قیمت جهانی نفت، اقتصاد کشورهای متکی به نفت را در شوک فرو برده‌است. بنابراین، برخی شرکای اصلی تجاری ایران از جمله عراق که شریک دوم تجاری ما است، قدرت خرید کالاهای وارداتی از ایران را به مانند قبل نخواهند داشت.

*کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و دریای خزر نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

*کشورهای عراق و افغانستان سال ۲۰۲۰ را با ناآرامی‌های سیاسی آغاز کرده‌اند و فاصله گرفتن از ایران را در پیش گرفته‌اند که این رویکرد بر تجارت این کشورها با ایران نیز اثر منفی خواهد گذاشت.

انتخابات آمریکا و جنگ تجاری با چین

*انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا در نیمه دوم امسال و اقدامات غیرقابل پیش‌بینی رییس جمهور فعلی آمریکا، نگرانی‌هایی را برای ایران به همراه خواهد آورد و منابع ارزی و تجارت ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

*پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش منازعات تجاری آمریکا و چین طی ماه‌های آتی است که تجارت چین با ایران را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.

کاهش رقابت‌پذیری تولید

*امسال نیز این نگرانی وجود دارد که دولت به مانند سال‌های گذشته، برخی ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های صادراتی را اعمال کند.

*با توجه به تنگناهای ارزی که دولت امسال نیز با آن دست به گریبان خواهد بود، سیاست پیمان‌سپاری ارزی بار دیگر تشدید خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود دولت فشار بیشتری بر بازگشت ارز صادراتی اعمال کرده و به این ترتیب، صادرکنندگان با دغدغه‌های بیشتری مواجه شوند.

*با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت و افت شدید درآمدهای ارزی شرکای تجاری ایران از جمله عراق، پیش‌بینی می‌شود سیاست‌های حمایت‌گرانه داخلی از سوی دولت‌های این کشورها در پیش گرفته شود و سیاست ممنوعیت واردات از ایران را پیاده کنند.

*رقابت‌پذیری تولید طی امسال با چالش مواجه خواهد شد. در بخش کشاورزی، با توجه به اینکه کشور سال آبی خوبی را در پیش داشت، تولید در این حوزه با افزایش همراه خواهد بود اما با توجه به کاهش متوسط قیمت کالاهای کشاورزی به ویژه محصولات باغی و جالیزی، سال سخت تجارت برای این بخش پیش‌بینی می‌شود.

*رقابت‌پذیری تولید در حوزه صنعتی، با توجه به اینکه بخشی از تولید کشور متکی به نفت و گاز است، حفظ وضعیت برای امسال قابل پیش‌بینی است.

*اما آن بخش از صنعت کشور که به مواد اولیه متکی است، سال سختی در پیش خواهد داشت و پیش‌بینی می‌شود رقابت‌پذیری این بخش امسال با کاهش همراه باشد.

*در بخش زیرساخت‌های صادرات، حمل‌و‌نقل بین‌المللی و تبادلات پولی و بانکی طی امسال نیز با چالش مواجه می‌شود. با توجه به اتفاقات رخ داده در بازار جهانی نفت و نیز تهدیدهای کرونا، کشورهای متعامل با ایران طی امسال تلاش خواهند کرد تا به اقتصادهای قوی مانند آمریکا و چین تکیه کنند. از این رو، این کشورها در تعامل اقتصادی با ایران بسیار محتاط خواهند شد و به ویژه در حوزه حمل‌و‌نقل و خطوط کشتیرانی این رویکرد شدیدتر خواهد بود.

*در زمینه تعاملات بانکی نیز کشورهای شریک تجاری ایران مانند عراق، ترکیه، چین و روسیه، از مخاطرات مالی با ایران پرهیز کرده و سیاست محتاطانه‌تری در پیش خواهند گرفت.

احتمال جهش نرخ ارز در سال ۹۹

*کاهش درآمدهای نفتی دولت برای امسال قابل توجه است و برآوردهای حکایت از افت درآمدهای این بخش به میزان یک چهارم سال گذشته دارد.

*از این رو، قدرت تامین ارز برای کالاهای اساسی به شدت کاهش پیدا می‌کند.

*بر اساس خبرهای منتشر شده، دولت تصمیم دارد در سال ۹۹ به میزان ۴۳ درصد از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی کم کند.

*با توجه به تراز منفی تجاری و پیش‌بینی‌ها از افت تا ۱۲ میلیارد دلاری صادرات در سال ۹۹، دولت برای تامین ارز مورد نیاز واردات فشار بیشتری بر تامین آن از محل ارز صادراتی خواهد آورد.

*پیش‌بینی می‌شود پس از فروکش کردن کرونا در کشور، تقاضا برای خرید ارز برای مصارف عمومی از جمله مسافرت خارجی، بالاتر رود.

*هجوم نقدینگی به سمت بازار سرمایه، پایداری نخواهد داشت و این نقدینگی گریزان ناچار است مامن دیگری در بازارها بیابد.

*افزایش نرخ ارز در سال ۹۹، ناگزیر است. یک مدیریت خوب از سوی دولت می‌تواند این جهش را محدود به ۲۰ تا ۲۵ درصد کند یا آنکه یک مدیریت ضعیف، افسار آن را از دستان بانک مرکزی خارج کند.

بازارهای صادراتی ۹۹

*چین به عنوان بهترین شریک تجاری ایران طی سال گذشته، قوی‌ترین و کم‌آسیب‌ترین اقتصاد را در سال ۲۰۲۰ خواهد داشت.

*رویکرد چین این است که از فرصت کاهش قیمت مواد خام در جهان، استفاده کند از این رو، صادرات محصولات پتروشیمی و مواد معدنی ایران به این کشور طی امسال ادامه خواهد داشت.

*بنابراین، تجارت با چین در سال جاری می‌تواند برای صادرکنندگان ایرانی مطلوب باشد هرچند به لحاظ حمل‌و‌نقل و تبادلات بانکی مشکلات پابرجا است.

*کاهش درآمدهای نفتی عراق، این کشور را در تجارت با ایران محتاط خواهد کرد. اما صادرات تجهیزات پزشکی و کالاهای درمانی مقابله با کرونا در موج دوم و سوم شیوع این بیماری، می‌تواند فرصت مناسبی برای تجار ایرانی طرف همکاری با این بازار باشد.

*صادرات خدمات آی‌تی به عراق، فرصت تازه‌ای برای شرکت‌های ایرانی این حوزه خواهد بود.

*کشور امارات با توجه به اینکه همواره هاب صادراتی ایران بوده، پیش‌بینی می‌شود شاهد افت صادرات به منطقه طی امسال نباشیم.

سال صادرات خدمات و تجهیزات ضد کرونا

*امسال، تنها مفر اقتصاد ایران، صادرات می‌تواند باشد. از این رو، به نظر من سال تلاش صادرکنندگان است.

*صادرکنندگان ایرانی باید ملاحضات و نیاز بازارهای صادراتی در دوره پساکرونا را مدنظر قرار دهند.

*امسال همچنین می‌تواند سال صادرات تجهیزات و کالاهای پیشتیبان کرونا باشد.

*صادرکنندگان ایرانی امسال را باید صرف حفظ مشتریان خوب و قدیمی خود کنند و آنان را برای ترمیم اقتصاد جهانی پس از سال ۲۰۲۰ نگهدارند.

*تجارت کالایی در دنیا، در شیب نزولی قرار گرفته است، در حالی که شاهد رشد تجارت خدمات در جهان هستیم. صادرکنندگان و شرکت‌های ایرانی فعالیت خود را بیشتر بر تجارت خدمات متمرکز کنند به ویژه به کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان.