استراتژی خروج

اکونومیست

 زلمی خلیلزاد قرار است به عنوان نماینده میان امریکا و طالبان، آن‌ها را به سمت صلح هدایت کند. ظاهرا خیلی هم به صلح نزدیک شده‌است. آن‌ها در دوحه پایتخت قطر دور هم جمع شدند تا برای یک آتش‌بس و در نتیجه صلح مذاکره کنند. هردو طرف هم وارد بحث‌های جزئی و فنی می‌شوند. یک سال است که مذاکرات رسمی میان نمایندگان امریکا و نمایندگان طالبان صورت می‌گیرد. همه این نشست‌ها هم در قطر انجام شده‌است. دولت افغانستان هم در این مذاکرات حضوری نداشته‌است. حالا برخی می‌گویند دو طرف به توافق رسیده‌اند اما ظاهرا برای جشن گرفتن هنوز خیلی زود است. جزئیات درباره توافق میان دو دسته می‌تواند بسیار ترسناک باشد. 
مذاکراتی که دو طرف با هم داشتند دقیقا شبیه به یک معامله است. امریکا قرار است ۱۴هزار نیروی خود را از خاک افغانستان خارج کند. این خواسته‌ای است که طالبان از امریکا داشته‌اند. اما طالبان در مقابل باید چه‌کار کنند؟ طالبان هم باید در مقابل، قول بدهند که منطقه افغان به یک منطقه امن تبدیل شود و دیگر محلی برای حمایت از تروریست‌ها نباشد. در نتیجه نباید در این منطقه خبری از داعش یا القاعده باشد. در واقع این همان دلیلی بوده که امریکا ۱۸ سال پیش به خاطرش به خاک این کشور قدم گذاشته. حالا خلیلزاد توییت کرده و گفته امیدوارم این آخرین عیدی باشد که در آن، افغانستان در حال جنگ است. 
اما مذاکرات در حقیقت بخش ساده ماجرا بوده‌اند. در واقع آن‌ها کار آسان را انجام داده‌اند و کار دشوار هنوز مانده‌است. خلیلزاد از طالبان می‌خواهد که با آتش‌بس موافقت کنند. او باید با دیگر افغان‌ها نیز در مورد مسائل سیاسی در افغانستان مذاکره کند. در واقع بعد از مذاکره طالبان و امریکا، تازه نوبت به مذاکره بین‌الافغانی می‌رسد. در نتیجه راه دشواری در پیش است. نکته مهم در این بین، این است که افغان‌ها در انتظار انتخابات ریاست‌جمهوری خود هستند. معلوم نیست که چه بر سر اشرف غنی و دیگر نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری بیاید. حالا این انتخابات می‌تواند به یک جنجال بزرگ تبدیل شود. 
*همه باید راضی شوند!
آقای خلیلزاد می‌گوید باید بسته‌هایی طراحی و پیشنهاد شود که در آن بتوان رضایت همه افراد درگیر در این ماجراها را جلب کرد. اما واضح است که چنین چیزی بسیار سخت و حتی بعید به نظر می‌رسد. بسیاری از افغان‌ها نگران هستند که امریکا زیر قولش بزند. واقعیت این است که امریکا قبلا هم زیر قولش زده در نتیجه اکنون هم چنین چیزی کاملا محتمل است. وقتی مردم عادی می‌ترسند، طبیعی است که طالبان هم نگران باشد و در نتیجه هر نوع توافقی می‌تواند در معرض خطر باشد. حتی اگر آتش‌بسی هم انجام شود باز هم این احتمال وجود دارد که طرفین از توافق خارج شوند و شرایط حتی نسبت به گذشته هم بدتر شود. 
گزارش‌ها نشان می‌دهد که امریکا در مرحله نخست تنها ۵هزار نفراز نیروهای خود را از این کشور خارج خواهد کرد. این در حالی است که طالبان درخواست کرده امریکا تمامی نیروهای خود را از این منطقه خارج کند. از طرف دیگر امریکا قرار است نیروهای عملیات ویژه و همچنین آن دسته‌ای را که حملات و بمباران هوایی را انجام می‌دهند در مرحله آخر از خاک این کشور خارج کند. این گروه ویژه در واقع بزرگ‌ترین تهدید برای طالبان است. طالبان هم می‌دانند که آن‌ها بزرگ‌ترین تهدید هستند و قرار است در مرحله آخر از افغانستان خارج شوند. در نتیجه ممکن است طالبان اصلا چنین چیزی را نپذیرند و کلا به امریکا بی‌اعتماد شوند. 
در حالی‌که مسئله خروج امریکا از خاک افغانستان هنوز یک معضل حل‌نشده به نظر می‌رسد، مسئله دیگری هم وجود دارد که به نظر می‌رسد کار را سخت‌تر خواهد کرد و آن هم شریک شدن در قدرت است. در واقع افغان‌ها باید با طالبان قدرت را شریک شوند و این مسئله امری بعید به نظر می‌رسد. دولت افغانستان در مذاکرات طالبان با امریکا شرکت نداشته، کاملا طبیعی به نظر می‌رسد که این دولت با طالبان هم به نتیجه‌ای دست پیدا نکند. واقعیت این است که هرکدام از آن‌ها سعی دارند قدرت را در دست بگیرند و تا زمانی‌که شرایط به این صورت باشد، قطعا صلحی برقرار نخواهد شد. شاید امریکا به توافق صلح با طالبان نزدیک شده‌باشد اما افغان‌ها هنوز با طالبان به صلح نزدیک نشده‌اند. 
*ترجمه نسیم بنایی/ آینده نگر