ترجمه: نسیم بنایی، آینده نگر/ اکونومیست
روزها و هفتههای نخست شیوع همهگیری کرونا را به خاطر میآورید؟ در آن روزها، تعطیلیهای گسترده، دنیا را به جای بهتری تبدیل کرده بود. خبری از دود ماشینها و کارخانهها نبود و همه میتوانستند از آپارتمانهای خود در شهرهای بزرگ، هوای تمیز استنشاق کنند. خیلیها تصور میکردند همهگیری میتواند تلاشها برای کربنزدایی در جهان را سرعت ببخشد. دلیلش هم روشن بود، وقتی کارخانهای کار نمیکرد، خبری از تقاضا برای نفت و سوختهای فسیلی نبود. اصلیترین آلایندههای زمین هم همین سوختها هستند. به همین خاطر عدهای در حالت خوشبینانه تصور میکردند همهگیری میتواند فرایند کربنزدایی در جهان را سرعت ببخشد و مانع از انتشار کربن شود.
دولتها مدتهاست که اعلام کردهاند به دنبال دنیایی سبزتر هستند. آنها تلاش میکنند با اهدافی بلندپروازانه جلوی انتشار کربن را بگیرند. در اروپا برخی از کشورها اعلام کردهاند که میزان انتشار سوختهای فسیلی خود را دستکم تا ۵۵ درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ کاهش خواهند داد. برخی هم گفتهاند تا پایان این دهه، به هدف خود دست پیدا خواهند کرد. ژاپن هم در روز ۲۱ جولای ۲۰۲۱ اعلام کرد میزان انتشار گازهای گلخانهای خود را از ۷۶ درصدِ امسال به ۴۱ درصد در سال ۲۰۳۰ خواهد رساند.
همه این حرفها، ما را نسبت به آینده زمین خوشبین میکند. حرفهایی بزرگ که اگر با عمل همراه شوند، تغییرات بزرگی را در جهان ایجاد خواهند کرد. اما ماجرا این است که بهرغم همه این صحبتها، بررسیها نشان میدهد که تقاضا برای سوختهای فسیلی در حال افزایش است. به این ترتیب خبری از کنترل میزان انتشار گازهای گلخانهای نیست. اخیرا آژانس بینالمللی انرژی، گزارشی منتشر کرده که در آن حقایق تکاندهندهای وجود دارد. در سال ۲۰۲۱ میزان تقاضا برای برق در جهان ۵ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. در سال ۲۰۲۲ این رقم به ۴ درصد خواهد رسید. بخشی از این برق از طریق سوختهای فسیلی حاصل میشود. حدودا ۴۵ درصد از برق مورد نیاز جهان در سال ۲۰۲۱ و ۴۰ درصد از برق مورد نیاز جهان در سال ۲۰۲۲ از طریق سوختهای فسیلی به دست خواهد آمد. این آمار در جای خود میتواند نگرانکننده باشد.
اقتصادها رشد میکنند و زمین نابود میشود
یکی از مهمترین مسائلی که باید به آن توجه داشت، احیای اقتصاد آمریکا است. بررسیها نشان میدهد اقتصاد آمریکا دوباره به میدان بازگشته و برای احیای خود به سوختهای فسیلی در حجم کلان نیاز دارد. تقاضای شرکتهای صنعتی برای گاز طبیعی در همین مدت کوتاه افزایشی چشمگیر داشتهاست. در آسیا و اروپا هم با تابستانی گرمتر مواجه بودیم به همین خاطر مصرف گاز طبیعی مایع افزایش پیدا کرد تا برق برای سرمایش خانهها و اماکن تولید شود. گویی همهچیز دست به دست هم داده تا میزان مصرف دوباره افزایش پیدا کند و حتی در مواردی، بدتر از گذشته شود.
جالب است بدانید که حتی بازار زغالسنگ هم دوباره داغ شدهاست. چینیها اصلیترین متقاضیان زغالسنگ در جهان هستند. این در حالی است که چین وعده داده میزان انتشار گازهای گلخانهای را کنترل کند و در عینحال میداند زغالسنگ یکی از بدترین سوختهای فسیلی است که بیشترین میزان آلایندگی را در جهان دارد. در واقع چین دوباره قدم به دنیای تولید گذاشته و به همین خاطر شرایط را بحرانی کردهاست.
پیشبینیهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان میدهد که مصرف زغالسنگ در جهان، صعودی است و به این ترتیب امسال مصرف این سوختِ آلاینده، افزایش ۲۶ درصد و سال اینده هم افزایش ۲۲ درصدی را تجربه خواهد کرد. این یعنی، وضعیت نه تنها بهتر نشده، بلکه بدتر هم شدهاست. کشورها برای اینکه عقبماندگی خود را در اقتصاد جبران کنند، فشارها را بر محیط زیست دوچندان کردهاند و به همین خاطر شرایط بحرانیتر شدهاست. حتی برخی تنشهای سیاسی باعث شده شرایط پیچیدهتر هم بشود.
البته دولت چین در کشوری که جزو اصلیترین آلایندههای جهان است، وعده داده که میزان انتشار کربن را کنترل کند. اما تا زمانیکه تقاضا برای کالاهایی مانند نفت و زغالسنگ در مسیر افزایش است، نمیتوان چندان به این وعدهها امید بست.
افزایش مصرف سوختهای فسیلی برای همه جهانیان، نوعی زنگ خطر است. انتظار میرفت با بحران اقتصادی، تا حدودی میزان مصرف این سوختهای آلاینده کاهش پیدا کند. اما حالا میبینیم که اقتصاد در هر مسیری باشد، به هر حال زمین نابود میشود و تقاضا برای سوختهای فسیلی، به صورت قوی، وجود خواهد داشت.