آب که از سر گذشت…
آینده نگر/ اکونومیست
تقریبا در ماه پایانی تابستان بود که آب‌های ناشی از طوفان در شهر نیویورک وارد فضاهای ایستگاه‌های زیرزمینی شدند و خیابان‌ها را تبدیل به رودخانه‌هایی خروشان کردند. در سرتاسر آمریکای شمال شرقی، سیل‌های ناشی از باران‌های شدیدی که خودشان پسماندههای توفند آیدا بودند، بیش از ۵۰ نفر را کشتند. در ماه ژوئیه هم با اتفاقاتی مشابه در ژنگژوی چین روبه‌رو بودیم که در آن‌جا تقریبا ۳۰۰ نفر کشته شدند. سیل ناشی از طوفان برای زمان طولانی یکی از ریسک‌های مهم برای شهرهایی بوده‌است که در نزدیکی سطح دریا قرار دارند مانند شهر میامی یا آمستردام. با این‌حال، افزایش مقدار آبی که ابرها می‌توانند نگه دارند و تغییر الگوهای بارش، در کنار اتمسفری که گرم می‌شود، همه و همه باعث شده‌اند که این شهرها حتی بیش از پیش هم در خطر باشند. اما چطور می‌توان خود را برای چنین وضعیتی آماده کرد؟
فضاهای شهری آمادگی لازم را برای مقابله با آب باران ندارند، زیرا بتن باعث می‌شود آب نتواند به خوبی زهکشی شود. بنابراین یکی از کارهای مفیدی که شهرها می‌توانند انجام دهند افزایش تخلخل در سطح شهرها است. چین قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۳۰ شهر خود را با ویژگی‌هایی اسفنج‌مانند پر کند. این ویژگی می‌تواند تا حد ۸۰ درصد از آب‌های ناشی از بارش را به خود جذب کند و این پروژه چیزی در حدود یک تریلیون دلار هم هزینه برمی‌دارد. این نوع از پوشش شامل کف‌پوش قابل نفوذ برای عبور آب از داخل آن‌ها، و «سقف‌های سبز» می‌شود که با وجود گیاه و خاک، می‌توانند آب را جذب و فیلتر کنند. البته راه حل‌هایی با سطح فناوری پایین‌تر هم می‌توانند کمک‌کننده باشند. کاشت درخت‌ها و بوته‌ها در امتداد خیابان می‌توانند جاری شدن آب را کاهش دهند. یکی از مطالعات دانشگاه بریتیش کلمبیا نشان می‌دهد که درخت‌های شهری می‌توانند نیمی از باران را به خود درگیر کنند. از سوی دیگر شهرها می‌توانند جلوی جاری شدن آب به سمت جاهایی را که نباید، بگیرند. برای مثال در روتردام، دومین شهر بزرگ هلند، محوطه‌های بازی، ساختمان‌های ورزشی و پارک‌ها به شکلی ساخته شده‌اند که در آن‌ها فضای خاصی برای آب وجود داشته باشد. یکی دیگر از مسائلی که نیازمند طراحی و سیستم مراقبت مناسب است، خالی کردن معابر آب از زباله‌ها و لایروبی است، و اندیشیدن به راهی برای ممانعت از انسداد آن‌ها در زمان وقوع سیل.
*زیر زمینِ شهری
بسیاری از مشکلات بزرگ به فضایی پایین‌تر از سطح خیابان بازمی‌گردند. بسیاری از فاضلاب‌ها نمی‌توانند با مشکلات مربوط به سیل هماهنگ شوند و همین مسئله باعث می‌شود که حجم زیادی از محتوای آن‌ها به سطح خیابان و خانه‌ها بازگردد. لندن قصد دارد با ساختن یک «سوپر فاضلاب» تا سال ۲۰۲۵، تا حدی این مشکل را حل کند. شهر بزرگ شیکاگو هم که اساسا روی یک چاه گسترده ساخته شده‌است، از اواسط دهه ۷۰ قرن بیستم میلادی درگیر ساختن یک «تونل عمیق» بود که بتواند فاضلاب و آب طوفان را وارد مخازن نگه‌داری کند. با این‌حال گرچه بخش عمده‌ای از این سیستم در حال حاضر عملیاتی است، هنوز هم در مقابله با طوفان‌های شدید به مشکل می‌خورد و بخش اضافی آن را باید به دریاچه میشیگان تخلیه کنند.
یکی دیگر از مشکلات زیرزمینی تونل‌های حمل و نقل مانند مترو است و همین فضاها طی سیل‌های سرعتی به یکی از خطرناک‌ترین فضاهای شهری تبدیل می‌شوند. برای حل این مشکل راه حل‌هایی وجود دارد. برای مثال در تایپه ورودی‌های مترو ارتفاع بیشتری گرفته‌اند تا جلوی ورود آب را بگیرند. سیستم متروی توکیو دارای درهایی کشویی است که می‌توانند جلوی آب سیل را بگیرند. دستکم ۱۱ نفر از افرادی که در سیل نیویورک کشته شدند در زیرزمین آپارتمان‌ها بودند و بسیاری از این زیرزمین‌ها غیرقانونی بوده و دارای ویژگی‌های ایمنی لازم نیستند که از بین آن‌ها می‌توان به چند در خروجی اشاره کرد. قرار است یک سیستم هشدار شهری برای افرادی که در زیرزمین هستند در این شهر نصب شود که البته بهره‌برداری از آن تا سال ۲۰۲۳ طول می‌کشد.
به طور کل مسئله‌ای که در حال حاضر بسیار به چشم می‌آید، این است که در واقع تا هم‌اکنون بسیاری از مسئولان شهری و حتی مردم به اندازه کافی سیل را جدی نگرفته‌اند. برای مثال، سیستم هشدار سیل اروپا که توسط کمیسیون اروپا توسعه داده شده‌بود، چهار روز پیش از وقوع سیل به مسئولان آلمانی هشدار داده‌بود، اما کسی به آن‌ها گوش نکرده و تصمیمات درستی اتخاذ نشده‌بود. بنابراین تمام مسائل باید در ابعاد انسانی هم حل شوند.
